ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO (IBS)

ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO (IBS)

• Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) jest przewlekłym zaburzeniem czynnościowym jelit.
• Klinicznie objawia się dyskomfortem lub bólem brzucha związanym z defekacją i zmianą rytmu wypróżnień, czemu mogą towarzyszyć zaburzenia aktu defekacji.
• IBS występuje u około 10-20% osób w całej populacji.
• Jest drugą co do częstości, po przeziębieniu, przyczyną nieobecności w pracy. Stanowi również najczęstszy powód zgłaszania się chorych do poradni gastroenterologicznych.
• IBS istotnie obniża komfort życia, ale nie wpływa na długość życia
• Nie jest znany mechanizmu patofizjologiczny, dlatego leczenie ma charakter objawowy.

Etiologia IBS jest prawdopodobnie wieloczynnikowa. U poszczególnych chorych w różnym stopniu współistnieją:

a) zaburzona motoryka,

b) nadwrażliwość trzewna na ból,

c) zaburzenia osi mózg-jelito,

d) zaburzenia ośrodkowego przetwarzania bodźców,

e) zaburzenia czynności układu wegetatywnego i hormonalnego,

f) czynniki środowiskowe i genetyczne,

g) następstwa infekcji

h) zaburzenia psychospołeczne.

Częściej chorują kobiety (1,5:1).

• U kobiet zmienność objawów – w różnych fazach cyklu miesiączkowego, w okresie przed menopauzą i po, w czasie ciąży, w trakcie leczenia hormonalnego i po owariektomii – świadczy o znaczeniu hormonów płciowych, w szczególności estrogenów.
• Czynniki psychospołeczne traumatycznych przeżycia emocjonalne w dzieciństwie (np. utrata rodziców) zwiększa ryzyko rozwoju zespołu w wieku dorosłym
• Zaburzenie składu flory bakteryjnej kolonizującej jelito grube i nieprawidłowa kolonizacja przez bakterie jelita cienkiego
• Zmieniona reaktywność układu immunologicznego błony śluzowej przewodu pokarmowego i interakcje neuroimmunologiczne.

OBJAWY IBS

• ból brzucha, różnorodne pod względem nasilenia i lokalizacji. Często nasilają się rano po wstaniu z łóżka oraz w 30-90 minut po posiłku wzdęcia, biegunka, zaparcie, naprzemienna biegunka i zaparcie,
• parcie na stolec,
• wrażenie niepełnego wypróżnienia,
• obecność śluzu w stolcu, objawy wegetatywne,

OBJAWY TOWARZYSZĄCE W ZESPOLE JELITA DRAŻLIWEGO

• skurcze przełyku
• bóle głowy, migrena
• uczucie zmęczenia
• zapalenie guzków krwawniczych
• zaburzenia snu
• szczelina odbytu
• zaburzenia miesiączkowania
• zaburzenia oddawania moczu
• tachykardia i kołatanie serca

NIETOLERANCJA POKARMOWA A IBS

• x nietolerancja mleka (34,5% chorych)
• x Kapusta (25%)
• x jaja (12%),
• x kukurydza (9,5%),
• x cebula (36%),
• x czekolada (25%),
• x kawa (26%),
• x orzechy (18%),
• x jabłka (14%)
• x alkohol (10-14%)

Sposób żywienia nie jest przyczyną choroby, jednak niektóre pokarmy mogą nasilać dolegliwości.  Dieta często pomaga w wyzdrowieniu, niekiedy bywa również jedynym środkiem leczniczym. Dostosowanie sposobu żywienia jest ważnym elementem skutecznego leczenia zespołu jelita nadwrażliwego.  Dla każdego pacjenta dietę ustala się indywidualnie, w zależności od występujących objawów.

Zaleca się następujące technologie przyrządzania posiłków:

• x gotowanie, gotowanie na parze,
• x pieczenie w folii
• x duszenie.
• x Wartość energetyczna diety powinna być zgodna z normami, lecz jednocześnie dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta (np. w otyłości zmniejszenie kaloryczności diety).
• x Modyfikacja diety zmniejsza szereg objawów zespołu jelita nadwrażliwego. Polega ona na indywidualnej eliminacji niektórych produktów żywnościowych nasilających dolegliwości
• x Ograniczenie spożycia tłustych mięs i wędlin, jeżeli ból brzucha powstaje zaraz po spożyciu posiłku. Jednocześnie trzeba zwiększyć ilość spożywanego białka.
• x Resztki peptydowe (niestrawionego białka) w jelicie grubym, mogą podlegać rozkładowi w procesach gnilnych, co powoduje biegunkę i cuchnące gazy. Zdarza się tak po spożyciu mięsa bogatego w tłuszcze i tkankę łączną.
• Wskazane jest też ograniczenie lub całkowite wykluczenie z diety kawy naturalnej i mocnej herbaty, ponieważ zawarte w nich kofeina lub teina zwiększają kurczliwość mięśniówki jelita cienkiego.
• Należy ograniczyć spożycie alkoholu. Przyczynia się on do nasilenia dolegliwości bólowych, chorób przewodu pokarmowego oraz chorób wątroby i trzustki

W IBS często obserwuje się nietolerancje zdolnych do fermentacji, słabo wchłanianych węglowodanów, takich jak:

• x laktoza,
• x fruktoza,
• x fruktany,
• x sorbitol i inne alkohole cukrowe (poliole).
• Związki te określane są mianem fermentujących oligo-, di-, monosacharydów i polioli (FODMAPs, Fermentable, Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols).

Zalecenia:

STYL ŻYCIA

• x Regularny wysiłek fizyczny, poza ogólnoustrojowym dobroczynnym wpływem, przyspiesza pasaż gazów jelitowych i wzmacnia mięśnie jamy brzusznej.
• x Posiłki powinny być spożywane regularnie i wolno.
• x Należy unikać napojów gazowanych.
• x Prawidłowa dieta nie powinna zawierać nadmiaru tłuszczów i białek, które sprzyjają retencji gazów jelitowych oraz węglowodanów, które są substratem do fermentacji
• x Produkty bogate w błonnik (otręby, fasola, chleb razowy, kapusta itp.) oraz jego suplementacja mogą nasilić wzdęcia.

DIETA W POSTACI BIEGUNKOWEJ

• x Dieta ubogobłonnikową, niskotłuszczowa z ograniczeniem cukrów fermentujących w jelitach – fruktoza, sorbitol
• x Zawartość tłuszczu powinna być ograniczona do 20% potrzeb energetycznych ustroju. Odpowiada to 40-50 g tłuszczu dziennie.
• x Tłuszcz powinien pochodzić z wartościowych produktów, jak olej słonecznikowy, lniany, rzepakowy, świeże masło (spożywane na surowo). Może być również stosowana oliwa z oliwek.
• x Z węglowodanów najlepsza jest skrobia, której źródłem w diecie ubogobłonnikowej są produkty zbożowe z wysokiego przemiału i ziemniaki.
• x Szczególną uwagę należy zwrócić na podaż witamin – A, D, E, K, C i witamin z grupy B (zwłaszcza wit. B12), ze względu na niekiedy ich upośledzone wchłanianie.
• x W przypadku utrzymującej się biegunki, może dojść do niedoboru wapnia, potasu i żelaza. Potas można wyrównać przez podawanie soków bogatych w ten pierwiastek np. pomidorowego, jabłkowego.
• x Podaje się 5-6 posiłków dziennie w takich ilościach, aby chory nie odczuwał uczucia pełności i wzdęcia.
• x Należy unikać ostrych przypraw i używek.
• x Warzywa i owoce należy spożywać gotowane i przetarte oraz jako surowe soki, w celu pokrycia zapotrzebowania na witaminę C.
• x Sporadycznie dozwolone są drobno starte surówki z zalecanych warzyw i owoców zawierających niewielką ilość włókna pokarmowego.

 

DIETA W POSTACI ZAPARCIOWEJ ZESPOŁU JELITA

• x W okresie zaparć zaleca się dietę bogatobłonnikową.
• x Dieta bogatobłonnikowa jest modyfikacją żywienia podstawowego, polegającą na zwiększeniu ilości błonnika pokarmowego i płynów.
• x W codziennym jadłospisie należy uwzględnić produkty z każdej grupy żywności: zbożowe, mleczne, warzywa, owoce, chude mięso, ryby, drób, sery, tłuszcze roślinne bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe.
• x Wskazane jest spożywanie produktów zbożowych z pełnego przemiału.
• x Zaleca się od 30 do 50 g błonnika na dobę. Pobudza on perystaltykę jelit oraz wpływa na konsystencję i objętość mas kałowych.
• x Należy jeść codziennie przynajmniej 500 g owoców i 500 g różnych warzyw w postaci gotowanej i surowej.
• x Zaleca się od 2 do 2,5 l dziennie, w postaci herbaty owocowej, soku pomidorowego, kefiru i niegazowanej wody mineralnej oraz innych £ ,J|j dozwolonych płynów. k i
• x Zamiast chleba jasnego, należy przynajmniej
• w części spożywanego pieczywa stosować w diecie chleb gruboziarnisty, pełny graham.
• x Unikać należy pokarmów „rozleniwiających” pracę motoryczną jelit, takich jak: czerwone wino, kakao, czekolada, czarna herbata, potrawy z białej mąki.

Probiotyki

• Regularnie spożywane zapobiegają tzw. Biegunkom podróżnych
• Hamowanie adhezji bakterii do ścian jelita
• Stymulowanie motoryki p.pokarmowego
• Żywe kultury bakterii
• Łagodzenie objawów nietolerancji laktozy
• Udział w syntezie witamin z grupy B i witaminy K
• Działanie i mmuno modulujące na śluzówkę Jelita