Miażdżyca

Opublikowany by Paweł Poręba

Miażdżyca

Powstające w ten sposób, i widoczne gołym okiem na wewnętrznej powierzchni naczynia, „pasma tłuszczowe” są najwcześniejszą postacią zmian miażdżycowych i znakiem rozpoznawczym miażdżycy w badaniach autopsyjnych. Z czasem do elementów składających się na pasma tłuszczowe dołączają elementy włókniste tkanki łącznej, które przerastając i otaczając pierwotne ognisko zapalne, separują je od reszty naczynia. Powstająca w ten sposób zaawansowana zmiana miażdżycowa jest określana terminem „blaszka miażdżycowa”

Miażdżyca jest przewlekłym procesem zapalnym dotyczącym aorty i tętnic średniej wielkości. Proces ten polega na gromadzeniu się w przestrzeni pomiędzy śródbłonkiem i warstwą mięśniową naczynia najpierw tylko złogów składających się z makrofagów, lipoprotein o małej gęstości (LDL, low-density lipoprotein), komórek piankowatych (makrofagów obładowanych oksydowanymi LDL) i pozakomórkowych skupisk cholesterolu.

Miażdżyca może obejmować tętnice prowadzące do różnych narządów, np.: serca, mózgu, nerek, kończyn,

Konsekwencją miażdżycy jest niedotlenienie

poszczególnych narządów.

 

Statystki chorób układu krążenia
(CVDs)

Wg. WHO są one (obok nowotworów) najczęstszą przyczyną zgonów na Świecie.

  • W 2015 roku z powodu CVD zmarło 17,7 milionów ludzi (31%
  • wszystkich zgonów).
  • Wg. GUS choroby układu krążenia stanowią niemal połowę wszystkich zgonów w Polsce.
  • Rocznie z powodu CVD umiera w Polsce ok. 380 tys. osób.
  • 83% zgonów z powodu CVD dotyczy osób powyżej 65. r.ż.
  • Najwyższe wskaźniki umieralności odnotowano w woj. świętokrzyskim, podkarpackim, lubelskim.
  • Najniższe z kolei w woj. pomorskim i wielkopolskim.
  • Modyfikowalne czynniki ryzyka
  • Zaburzenia lipidowe
  • Nadciśnienie tętnicze
  • Cukrzyca
  • Palenie tytoniu
  • Nadwaga/otyłość
  • Brak/niska aktywność fizyczna
  • Nieprawidłowe odżywianie
  • Nadużywanie alkoholu
  • Stres
  • Niemodyfikowalne czynniki ryzyka
  • Wiek > 55 lat u mężczyzn i >65 lat u kobiet
  • Płeć męska
  • Obciążenia w wywiadzie rodzinnym

 

Najczęstsze objawy miażdżycy

  • bóle w klatce piersiowej – tzw. bóle wieńcowe są objawem choroby wieńcowej (choroby niedokrwiennej serca). Początkowo pojawiają się po wysiłku, a wraz z postępem choroby – także w spoczynku. Symptomy te są związane ze zwężeniem tętnicy prowadzącej do serca,
  • duszność,
  • zmęczenie,
  • ból w dolnej części pleców,
  • chromanie przestankowe – jest to silny ból łydki, występujący w trakcie szybkiego marszu, który znika po jego zakończeniu. Tak objawia się miażdżyca kończyn dolnych,
  • dezorientacja, zawroty głowy, częściowy niedowład – pojawiają się, gdy zwężone są tętnice prowadzące krew do mózgu,
  • zaburzenia erekcji (impotencja),
  • zdrętwiałe, bolesne i zimne ręce oraz stopy,
  • zmiany skórne – żółte zgrubienia w okolicy powiek, w zgięciu łokcia czy pod piersiami oraz guzki na ścięgnach nadgarstków i ścięgnie Achillesa. Te objawy miażdżycy występują stosunkowo rzadko.

Leki na miażdżycę

W zapobieganiu postępowi miażdżycy pomagają również leki. W stwardnieniu tętnic stosuje się: leki obniżające poziom cholesterolu (w tym z grupy statyn i fibratów), leki przeciwpłytkowe i antykoagulanty, które zapobiegają krzepnięciu krwi i zatykaniu się tętnic (należy do nich np. kwas acetylosalicylowy, który znajduje się m.in. w aspirynie), leki z grupy beta-adrenolityków (beta-blokerów) lub blokerów kanałów wapniowych, obniżające ciśnienie krwi, leki moczopędne, które pomagają obniżyć ciśnienie krwi, leki z grupy tzw. inhibitorów ACE, które pomagają zapobiegać zwężeniu tętnic.

 

ZALECENIA ŻYWIENIOWE

Ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych – tłuszcze nasycone znajdują się w tłustych produktach mlecznych, tłustych mięsach i wędlinach, smalcu, słoninie czy boczku. W diecie antymiażdżycowej należy je zastępować tłuszczami nienasyconymi, w które obfituje olej rzepakowy, oliwa z oliwek, orzechy, pestki dyni i słonecznika, siemię lniane czy tłuste ryby morskie (łosoś, śledź, sardynka, makrela), ograniczenie spożycia tłuszczów trans – są one obecne w słodyczach, słonych przekąskach, chipsach, frytkach, daniach typu fast food i twardych margarynach, ograniczenie spożycia cholesterolu pokarmowego – zawierają go m.in. tłuste mięsa i tłuste produkty mleczne oraz jajka. Przy wysokim cholesterolu zaleca się jedzenie 2-3 jajek tygodniowo, ograniczenie spożycia cukrów prostych: – znajdują się one np. w cukrze, miodzie, dżemach czy słodyczach, ograniczenie spożycia soli – można ją zastąpić przyprawami czy ziołami, zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego – obniża on stężenie cholesterolu i daje poczucie sytości, co pomaga w przypadku diety odchudzającej. Znajduje się w płatkach owsianych, produktach z pełnego ziarna, warzywach i owocach (w tym suszonych), jedzenie produktów zawierających węglowodany złożone – są one zawarte w grubych kaszach, brązowym ryżu i makaronach, pieczywie razowym i graham. Ograniczyć za to należy spożycie jasnego pieczywa, białych makaronów, ryżu oraz ziemniaków, spożywanie warzyw i owoców – znajduje się w nich błonnik pokarmowy oraz witaminy i związki antyoksydacyjne, które zapobiegają przekształcaniu się cząsteczek cholesterolu LDL w formę szkodliwą dla organizmu. Warzywa strączkowe zawierają dodatkowo białko o korzystnym składzie, sięganie po żywność wzbogacaną w sterole lub stanole roślinne – sterole i stanole roślinne zmniejszają wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego. Tych związków należy szukać w składzie margaryn i jogurtów, zwrócenie uwagi na sposób przyrządzania potraw – należy unikać smażenia. Zamiast tego można gotować, dusić bez dodatku tłuszczu lub

Tłuszcz całkowity 15-30% energii
SFA – kwasy tłuszczowe nasycone < 7% energii
PUFA – kwasy tłuszczowe wielonasycone 6-10% energii
n-6 5-8% energii
n-3 1-2% energii
Kwasy tłuszczowe trans <1% energii
MUFA- kwasy tłuszczowe jednonasycone Tłuszcz całkowity -(SFA+PUFA+trans)
Węglowodany 55-75% energii
Wolne cukry <10% energii
Białko 10-15% energii
Cholesterol < 300mg dziennie
Chlorek sodu <5g dziennie(<2g dziennie)
Owoce warzywa >/= 400g dziennie

 

Przykład: jednodniowy jadłospis dla diety o kontrolowanej za wartość i kwasów tłuszczowych

I śniadanie             

pieczywo graham,

pasta z awokado z ugotowanym białkiem jaja kurzego, pasta z twarogu z tuńczykiem, sałata, pomidor, szczypiorek, herbata

II śniadanie            

jogurt naturalny niskotłuszczowy zinusii

(płatki owsiane, nasiona słonecznika, dyni’;

i świeżymi owocami (borówka, maliny, truskawki), biszkopty na białkach,

woda

Obiad                     

zupa pomidorowa z ryżem,

ryba duszona w jarzynach, ziemniaki z wody, sałatka z marchwi i pomarańczy, kompot

Podwieczorek budyń z kaszy jaglanej, brzoskwinia,

woda

Kolacja                  

risotto z mięsem drobiowym i włoszczyzną,

miks sałat z dodatkiem pomidorków koktajlowych

i odrobiną oliwy ,

herbata

 

Piśmiennictwo:

Brak komentarzy

Dodaj komentarz