Koordynacja ruchowa
Określa zdolność do wykonywania złożonych przestrzennie i czasowo ruchów, przestawiania się z jednych zadań ruchowych na inne, jak również rozwiązywania nowych, nieoczekiwanie pojawiających się sytuacji ruchowych.
Mieści się ty również umiejętność szybkiego, dokładnego i trwałego uczenia się ruchu. Jest również zdolność sterowania ruchem. Koordynacja ruchowa mieści w sobie szereg specyficznych właściwości, takich jak: zwinność (zdolność precyzyjnego i szybkiego władania ciałem), zręczność (ruchy manualne rąk), czucie czasu, czucie przestrzeni, czucie równowagi, czucie ruchu.
Proces koordynacyjnego przygotowania sprawnościowego obejmuje kształtowanie następujących zdolności:
- sprzęgania ruchów – organizacji przestrzenno – czasowych i dynamicznych powiązań ruchów części ciała,
- orientacji przestrzennej – identyfikacji położenia i zmian pozycji i ruchów ciała w przestrzeni,
- różnicowania ruchów – wysokiej ekonomii i dokładności ruchów częściowych oraz poszczególnych faz w całości aktu ruchowego,
- równowagi – utrzymania, względnie przywrócenia stanu równowagi,
- szybkiego i właściwego reagowania – szybkiego wykonywania celowych ruchów na sygnał lub nagłą zmianę sytuacji,
- dostosowania i przestawiania ruchowego – czyli precyzowania i korygowania jak też świadomego zmieniania i przestawiania ruchów zgodnie z powstałą lub przewidywaną zmianą sytuacji,
- rytmizacji ruchów – dostosowania ruchów do podanego rytmu lub przyjęcia celowego rytmu własnego.
Zasadniczą metodą doskonalenia koordynacji jest ciągłe poznawanie nowych, różnorodnych ćwiczeń, a także wykonywanie już znanych w różnorodnych warunkach. Założenia te znalazły praktyczne zastosowanie w tzw. metodzie zmienności ćwiczeń. Obejmuje ona dwa kryteria:
- zmienności wykonania ćwiczenia – obejmuje: tempo i kierunek ruchu, wymagania w stosunku do wielkości użytej siły, udział mięśni, objętość ruchów, łączenie różnych strukturalnie form ruchu, odtwarzanie zmiennych rytmów i akcentowanie faz ruchu, samodzielne rozwiązywanie zadań ruchowych,
- zmienności warunków wykonania – różne warunki przestrzenne ruchu, użycie różnych przyborów, ograniczenia kontroli wzrokowej, różna nawierzchnia, ograniczony czas i ograniczona przestrzeń ruchu.
W rozwijaniu zdolności koordynacyjnych ważne jest przestrzeganie określonych reguł (zasad):
- wprowadzaj nowe i nieznane ćwiczenia,
- dobieraj różne warunki wykonywania ćwiczeń,
- wykorzystuj ćwiczenia lustrzane,
- łącz zadania w różnorakie łańcuchy ruchowe,
- zmieniaj techniki wykonywania zadań,
- wprowadzaj okresowo dodatkowe utrudnienia lub zakłócenia akustyczne, świetlne,
- zmieniaj przestrzenne warunki wykonania ruchu,
- wprowadzaj czasami dodatkowe obciążenia zewnętrzne,
- zmieniaj środowisko ćwiczeń.
I poziom koordynacji
Działania, które charakteryzują się dokładnością przestrzenną i przy których nie ma znaczenia szybkość ich wykonania.
II poziom koordynacji
Dokładne ruchy wykonywane są w określonym czasie. Zadanie postawione brzmi: kto bezbłędnie wykona ćwiczenie w najkrótszym czasie lub w określonym czasie popełni mniej przestrzennych błędów.
II poziom koordynacji
Dyscypliny charakteryzujące się ciągłą zmiennością warunków. Zadanie zawodnika nie polega wówczas tylko na tym by wykonać określony ruch dokładnie, bezbłędnie i możliwie szybko, ale by był on zawsze odpowiedni do ciągle zmieniających się warunków.
Czynniki warunkujące rozwój koordynacji:
- stan i stopień sprawności układu nerwowego,
- uzdolnienia ruchowe,
- doświadczenie,
- dotychczasowe umiejętności,
- wyobrażenie,
- pamięć ruchowa.
Grupy ćwiczeń koordynacyjnych:
- doskonalące zachowanie równowagi w miejscu i w ruchu,
- kształtujące umiejętność wykonywania szybkich obrotów, zwrotów i przewrotów,
- asymetryczne,
- z zastosowaniem nietypowych pozycji wyjściowych,
- z wprowadzeniem dodatkowych ruchów do zasadniczej ich formy,
- z wykorzystaniem nietypowych warunków.